یلدا جشن باستانی ایرانیان

شب یلدا که در زبان عامیانه به شب چله معروف است به آخرین شب پاییز در آذر ماه گفته می شود. این شب در واقع طولانی ترین شب سال نامیده می شود. پس از این شب روزها رو به طولانی تر شدن می رود و تا انتهای بهار هر روز کمی طول روز اضافه می شود.

این شب از دوران باستان برای ایرانیان شب جشن و دورهمی و شادی و خنده بوده است. این شب از غروی آخرین روز پاییز شروع می شود و تا طلوع روز بعد نیز ادامه دارد.

در سایت نشر صوتی نازنین آذرسا می توانید کتاب های داستان زیبایی در رابطه با شب یلدا و نوروز بشنوید و لذت ببرید مانند: قصه شب یلدا، افسانه دختر ننه سرما و عمو نوروز.

ریشه شب یلدا از کجا آمده است

از دیگر نام های شب یلدا در  بین ایرانیان باستان می توان به شب چله، میلادمهر و شب شکست ناپذیر و غیره اشاره کرد. قدمت این شب به یادماندنی در بین ایرانیان به هفت هزار سال باز می گردد. یعنی زمانی که ایرانیان باستان از روی حرکت خورشید و ستارگان دریافتند که این شب، یعنی  آخرین شب پاییز در واقع بلندترین شب سال نیز محسوب می شود.

نیاکان ما به دلیل اینکه زندگی اشان بر پایه کشاورزی و دامپروری بوده است توجه زیادی به نور، طول روز و گذر فصول داشتند. آنها همین دلیل به نور اهمیت زیادی می دانند زیرا که زاینده زندگی و باروری بوده است.

یلدا شب تولد خورشید

در آیین مهر ایرانیان باستان، شب یلدا در واقع همان شب تولد خورشید است. شبی است که ایزدمهر درست در اعماق تاریک و سرد شبی بلند از اعماق سیاه  و سرد غاری در دل کوه های البرز طلوع می کند. و همراه با این طلوع زایش و روزی را به زمین می دهد.

مردمان ایران باستان به احترام اهورامزدا یا همان خدای یکتا که در آیین زرتشتی به این نام معروف است در این شب به شادی و پایکوبی می پرداختند و سفره ای از خشکبار و آجیل می گستردند و از هم پذیرایی می کردند.

ایرانیان باستان در شب یلدا بر دامنه های کوه البرزی رفتند و تا طلوع خورشید برای پیروزی مهر بر تاریکی و سیاهی دعا و نیایش می کردند. به عقیده آنان مهر و نور با اولین تابش خورشید بعد از شب یلدا بر جهان پخش می شود و باعث زادآوری و زندگی می شود.
از نظر آنان نور نماد هستی و زندیگ دوباره است وخورشید نماد زندگی و سرسبزی. در واقع آنان به انتظار بهار می نشستند برای آمدن سرسبزی و تازگی و زایش مجدد. زیرا که بهار نماد زندگی دوباره است.

چرا به شب یلدا شب چله نیز می گویند

عدد چهل در ایران باستان مفهوم خاصی داشته است. بر طبق تقسیم بندی روزها در ایران باستان، زمستان به دو چله تقسیممی شود. چله بزرگ از شب یلدا شروع می شده و چهل شب ادامه داشته است. در این چله هوا سرد و بارند گی بیشتر بوده است. پس از آن چله کوچک شروع می شود که که هوا رو به گرمی می رود و بارندگی ها نیز کمتر می شود.

جشن سده در واقع همان جشن پایان یافتن چله بزرگ و آغاز چله کوچک است که ایرانیان آن را با جشن و شاید برگزار می کردند.

ایرانیان امروز در شب یلدا چه می کنند

از کارهایی که در گذشته در  شب یلدا انجام می شد و بسیار جذاب و جالب بود خواندن قصه و شاهنامه بود که متاسفانه امروزه به دلیل استفاده از ابزاری مثل گوشی این رسوم زیبا کمتر اجرا می شود. و چه زیباست که ما نیز همانند نیاکانمان در شب هایی مانند شب یلدا، قدر بودن در کنار عزیزانمان را بیشتر دانسته و از بودن در کنارشان لذت ببریم.
به خود قول دهیم که گوشی را کنار گذاشته و با هم صحبتی با عزیزانمان شبی خاطرانگیز را برای خود و دیگران به وجود آوریم. چه بسا عزیزانی از ما بوده اند که یلدای گذشته بوده اند و حال نیستند. پس قدر بودن ها را بیشتر بدانیم…

حافظ خوانی در شب یلدا

کتاب دیوان حافظ در شب یلدا جایگاه ویژه ای در بین ایرانیان دارد. رسم است از قدیم که مردم در شب یلدا با خواندن فاتحه ای ابتدا به او احترام گذاشته و سلامی به او می کنند . و سپس با تفالی که به حافظ می زنند نیتی می کنند و از او می خواهند که آینده را به آنها نشان دهد.
اعتقاد ایرانیان به اشعار حافظ همچنان پابرجاست. رسم دیگری که بااستفاده از آن ایرانیان هم فال می گیرند و هم جنبه تفریح و سرگرمی دارد فال گرفتن با گردو می باشد.
به این طریق که از روی پوک بودن و نبودن آن فال می گرفتند.

خوردن میوه در شب یلدا

ایرانیان در شب یلدا به غیر از خوردن آجیل، انواع میوه را نیز در سفره یلدای خود قرار می دادند. از مهم ترین میوه های شب یلدا هندوانه است. آنان بر این عقیده بودند که خوردن هندوانه که از میوه های تابستان است باعث می شود که در طول فصل سرما و زمستان دچار سرماخوردگی نشوند.

از دیگر میوه های شب یلدا  انار است. انار در رسوم ایرانیان باستان نماد شادی و زایش است و باعث تسویه خون شده و خون را رقیق می کند.

همچنین به دلیل دارا بودن ویتامیت سی برای بدن بسیار مفید است. خرمالو، ازگیل، سیب و پرتقال نیز دیگر میوه های شب یلدا هستند که در این شب در مهمانی ها خورده می شود.

غذاهای شب یلدا کدام است

در این شب بزرگترهای فامیل، برگزارکننده مهمانی ها و دوره همی های خانوادگی هستند و با پختن غذاهای خوشمزه از مهمانان پذیرایی می کنند. از انواع غذاهای لذیذ در  این شب می توان به سبزی پلو با ماهی، زرشک پلو، انارپلو و کلم پلو اشاره کرد.
البته نوع غذا در این مناسبات اصلا مهم نیست. مهم عشق و علاقه ای است که با کنار هم بودن در این روزها و شب های سرد می توانیم به هم منتقل کنیم.

البته در این برهه یعنی پاییز سال 1400 متاسفانه همچنان کرونا در جهان جولان می دهد و کشو.ر ما نیز از این ویروس مصون نیست. پس رعایت پروتکل ها و فاصله اجتماعی همچنان توصیه می شود.

به امید نابودی کرونا و شادی همیشگی مردمان ایران زمین. که به راستی لایق بهترین ها هستند.